Apologie van een tuin

Iemand noemed mijn tuin 'een puinhoop'. Volgens die iemand, doe ik niet genoeg om mensen te laten weten wat ik ben met mijn tuin aan het doen. Daroom denken mensen dat mijn biodiverse tuin is een 'puinhoop'. 

Mijn oppottafel

Ook, maak ik mijn potten niet elke keer lekker netjes in een stapel. Dat is ook niet goed, hoor!

Ze heeft natuurlijk gelijk, die iemand. Anders doen moet altijd uitgelegd worden. 

Maar vooral als buitenlander, want mensen kijken naar ons vaak met wat wantrouwen. We zijn pontentieel vies of verkeerd. Als we niet precies passen, dan zijn ze bang dat we gevaarlijk voor hun cultuur of maatschappij zijn. Het is overal zo, zelfs als ik dat moeilijk te accepteren vind, want ik denk nooit aan mezelf als een buitenlander, maar als een gewone inwoner. De verantwoordelijkheid ligt bij ons te bewijzen dat het niet zo is.

Mijn manier van tuinieren heeft niks te doen met mijn land van herkomst, hoor: ik ben gewoon mezelf - mijn oude tante in Italië wou ook mijn tuin een puinhoop noemen, maar een tuin is geen keuken, zeg ik: netjes is voor thuis binnen. En dat is anders, dus moet ik uitleggen. Ze heeft gelijk.

Ik ben nu in Nederland net over anderhalf jaar geweest. Ik vind het moeilijk om complexe concepte uit te leggen. Ze zijn ook complex in het Engels. Maar ik ga proberen hier wat te schrijven over mijn principes. Dan kan ik mensen laten lezen want ik tuinier in dit manier.

MIJN GEBEDSRUIMTE 

Let eens op de vogels. Die maken zich geen zorgen over wat zij moeten eten. Zij hoeven niet te zaaien of te oogsten of te bewaren, want God geeft hun wat zij nodig hebben. U bent voor Hem toch meer waard dan de vogels! - Mattheus 6:26

Als ik dachte erover hoe dit uit te leggen, dachte ik aan de metafoor van religië. Mijn tuin is mijn gebedsruimte. Als ik op mijn tuin ben, ben ik in gesprek met mijn god. Mijn god heeft alles in de tuin gemaakt. Het is mijn rol alles te warderen en beschermen zoals mogelijk: vanwege dat, het minste doe ik, het beste zal de natuur doen. Voor mensen die niet religioos zijn, heb ik daar over de milieu en biodiversiteit. 

Oogst van gisteravond...

Mijn succes is afgemeten aan de meeste planten die blijven tegelijkertijd blij, de meeste levende wezens die bezoeken mijn tuin, dan is god blij met wat ik doe, en ik ga goed oogst krijgen. Op dit moment, mijn puinhoop geeft (naast beestjes en wildebloemen) tomaten, komkommers, muismeloentjes, sla en andijvie met allerlei bladeren en eetbare bloemen, blauwe en wijnbessen, bramen, snijbiet, snijbonen, courgettes, kruiden (zoals munt, citroenmelisse, citroenverbena, thijm, basilicum). Pruimen waren er ook genoeg voor conserveren en zoete maïs is aan het komen.

... en vanavond wat meer

Ik probeer te genieten van alle planten, van alle wezens. Ik weet dat ze zijn allemaal belangrijk voor wat ze doen, of ik er dat zie of niet. Als ik maak éen dood (bijv. een vervelend muisje in de kas) dat weet ik nog. 

Genoeg met religië. Ik ben eraan nooit te goed geweest. Maar ik ga geen stikstof of bestrijdingsmiddelen gebruiken, noem dat mijn religië, als dat maakt het makkelijker.

ONKRUID OF STREEKVOEDSEL?

Ik wil biodiversiteit mij te helpen.

Er is niet maar bijen! Meerdere wezens bedoelt meer balans, d.w.z. er is een grotere kans da ze eten elkaar en niet mijn oogst. Want wezens eten wel. Ze eten wel de hele tijd, door hun hele leven. Dus moet ik de gehele jaar eten voor allerlei wezens op mijn tuin aanbieden, die niet mijn gewassen is. Anders eten ze mijn eigen planten of, ergst, gaan ze weg en misschien komen ze nooit terug (bijenhotels zijn niet genoeg zonder wat eten dichtbij - mensen wonen toch niet te ver van hun kantoor!).

Ook, anders dan ik, zijn de wezens autochtoon. Daarom heb ik streekvoedsel voor ze nodig. Wij mensen noemen dat *onkruid* - echt gek hoor! 

Malva sylvestris - groot kaasjeskruid

Verbena hastata - blauwe verbena

Je zie heel veel 'onkruid' op mijn tuin. Die is de reden. Ik zie deze planten niet als onkruid, maar als streekvoedsel.

Ik wil geen last voor anderen tuinders creëren, daarom heb ik een tuin die relatief ver is van de anderen. Ook, ik leer goed van alle planten dat zijn op mijn tuin. Ik heb daarvoor 10 jaar tuinbouw geleerd, en ik leer elke dag wat meer. 

Ik doe het niet altijd recht, niemand doet, toch? Maar ik probeer ernstig. Mijn tuin is niet onbeheerd. Ik begrijp dat dat is niet vanzelfsprekend, maar het is wel zo. 

Ik kijk eerst om planten en beestjes te leren, dan doe ik wat. Als ik opvolg, probeer ik te geloven dat het komt vanzelf, zonder mij, goed. Het is niet makkelijk, hoor! Ik ben ook een control freak. 

Maar je kan niet alles in de natuur onder controle krijgen (was je eens een weekje op vakantie, en kwam terug naar een wilderness in jouw - vroeger zuiver - tuin?!? Hoe frustrerend was dat?). Het komt goed, vanzelf.

BESCHERMEN DE BODEM

Onkruid zijn meer dan maar streekvoedsel voor lopende en vliegende wezens  (een voor mij: sommige vind ik heel lekker, zoals brandnetel en paardebloem). 

Er is een hele fabriek van tuinaarde en meest: het ligt onder onze voeten. Ik leerde dat plantenwortelen zijn niet passief in de bodem. In de verleden, dachten mensen dat planten voor voedsel vechten. Dat is waar, maar - zoals mensen - ze doen ook wat om de bodem een andere planten en wezens te helpen. Ze noemen het de 'wood wide web' want het is meestal onderzoekt in bossen, waar de bodem is altijd beschermd en vaste planten leven. 

In tuinen we verstoren de bodem altijd. Graven is volgens mij het ergst. We hebben klei: dat is de voedselrijkste sort van grond (zand is het voedselarmste). Maar die doe niet goed wanneer de grond is gegraven, omdat wordt hij makkelijk verdicht, dus weiniger water en zuurstof gaan door, wat bedoelt leven is minder mogelijk. Er kunnen daarin mindere biodiverse wezens leven. Kale grond is ook makkelijk doorgespoeld en mest is dan nodig. Onkruid beschermt de bodem.

EEN KRINGLOOP 

Er is op mijn tuin geen afval. Alles wordt terug in omloop gebracht. Wat groeit op mijn tuin neemt voedsel eraf, dus moet hij na dood voedsel naar de boden weergeven. 

Ten eerste, heb ik daarvoor een grote composthoop. 

Dan heb ik een 'wormery', waar ik groente en fruit skil composteer, die vloeimest geeft en compost. 

heuvel van houd, zand en tuinaarde

Daarna, probeer ik houd - van de vele planten die ik ben aan het verwijderen - te gebruiken om hügelkultuur heuvels te maken, om aardbeien en frambozen te groeien. Ik heb dat gezien in Droevendaal boerderij van Wageningen Universiteit, waar ik studeer nu biologische landbouw.

Ten slotte, woekerende onkruid heeft ook een plek in mijn kringloop: ik verdrink wat, om vloeimest te maken (zamen met brandnetel, smeerwortel en paardenstaart: prima stof voor de kas!).  Andere smoor ik in tuinaarde zakken tot ze wel dood zijn, voordat ze ook in de composthoop gaan. 

De ene onkruid die linea recta in de restafval gaat, is Japanse duizendknoop, want er zijn bepaalde maatregelen voor hem.

PLANTEN FIRST, BEEST(JE) SECOND

Als het druk is en ik mijn tijd moet delen, planten komen eerst in mijn to-do lijst. 

Toen ik vorige jaar de tuin kreeg, was mijn eerste gedacht planten te snoeien (ze waren vreselijk gedaan: niet goed voor hun gezondheid en productiviteit) en mijn potplanten in de grond te zetten. Er was wel veel meer te doen, maar... prioriteiten! Ik ga altijd voor de gezondheid van mijn planten eerst zorgen: i.e. het gazon kan wachten, maar ik moet wel wateren.

Het gazon in juni dit jaar

Over het gazon: ik volg de 'geen maaien tot juli' principe want wildebloemen moeten eerst zaden krijgen. Zie je? Ik beheer volgens principes die een reden hebben. 

Zelf met snoeien en borstelen snijden: voor augustus is het broedseizoen, daarom laten staan: vorige jaar was er een merel nest en dit jaar die van een ende (schrok me dood van haar!) in de oevers bij mij.

Snoeien is wel m'n specialiteit, ik heb het in Engeland van deskundigen geleerd, dan zelf lessen gegeven. Als iemand is geïnteresseerd, doe ik het graag hier ook.

Ik geniet ook van plant vermeerderen, en ik ben tevreden mijn extra planten te delen.

Nieuwe planten en methoden probeer ik vaak.

UITEINDELIJK, DIE IS MIJN TUIN!

Ik houd van mijn tuin, ik vind die mooi zo. 

Nederlanders zijn nuchtere mensen, toch? Dan kan ik het zeggen. Ik betaal om een rustige plek te hebben waar ik kan mijn planten groeien, voedsel oogsten en zelf bewegen - die heb ik nodig. Ik geniet van de biodiversiteit en neem heel veel foto's die ik deel op sociale media. Ik ben tevreden mijn keuzen uit te leggen: kom voor een praatje in mijn slecht Nederlands! 

Mijn tuin is toch geen 'show garden'.

Als mensen vinden dat mijn tuin ziet niet mooi uit, even maar ergens anders kijken! Het is een grote plek en mijn tuin is niet makkelijk bereik- en zichtbaar: je moet hem gaan zoeken!

Dit is een vrij land; we zijn er wel trots op...  Ik zie ook tuinen die laat me huilen, maar we doen het allemaal anders. Je bent vrij om te denken dat mijn tuin is een puinhoop: hij is wel mijn geliefde, productive en biodiverse puinhoop. 

Ik doe geen kwaad: ik vervuil niet, ik doe niks ongezond of gevaarlijk. Ik ga mijn best te doen om anders geen last te geven, maak me veel zorgen om alle maatregelen goed aan te houden. Ik ben beleefd en respecteer hoe andere mensen doen, luister (dit post is proef ervan!) en leer - ik wil andere mensen mij ook te respecteren. 

Foeniculum vulgare - Venkel

Cosmos sulphureus

Bloesemende amarant/andijvie

Nasturtium

Dat is niet te zeggen dat er nog wel veel werk is te doen. 

De vorige eigenaren hebben veel interessante planten gekozen, die vind ik leuk. Maar er zijn planten die waren (meestal) in de jaren 70 populair, voor ze waren gevonden woekerend te zijn, zoals Japanse duizendknoop (Polygonum cuspidatum), maar ook afghaanse duizendknoop (Polygonum polystachium), dwerg bamboe (Pleioblastus sp) en mourasanemoon (Houttuynia cordata). Ik houd ze in det gaten en ga over de tijd wat te doen: ik heb wel meer ruimte nodig om mijn appelboom collectie en allerlei bessen te planten! Ze zijn nu in potten en hebben heel veel water en mest nodig.

Behalve voor Japanse duizendknoop. Deze zijn we sinds volgende jaar, toen die ontdeckt werd, druk bezig om dringend en voorzichtig te verwijderen.

TE VEEL WERK?

Is it te veel werk? word ik gevraagd. Het is een grote stuk land.

Ik had dezelfde groot volkstuinen in Engeland. Volkstuin*en*, want ze waren drie stukje land in twee tuincomplexen. Ik begon in 2007 met 250sqm ("ten poles" genoemd), dan kreeg meer, en nog meer. Want mijn droom was een fruitgaard.

Mijn eerste tuin toen ik hem kreeg...

... en mijn tweede op dezelfde complex

Volgens mij is tuinieren geen rustig zitten in een tuin. Als er niks te doen was, zou ik niet geïnteresseerd zijn. Voor mij is de lol precies in het werken. Grote projecten in de tuin vind ik stimulerend, anders had ik deze bepaalde stuk Breeveld nooit gekozen! Niemand anders wilde hem, werd ik gezegd.

Maar het word wel andersom met druk... ik kan niet tuinieren als ik opgejaagd word, want er is geen plezier ermee.

Dus heb ik geen haast om mijn tuin 'klaar' te zien. Ik ben van plan om wat te doen, en ik geniet van de verandering over de tijd, en de nieuwe projecten, die worden inmiddels gevormd in mijn hoofd. 

Organic, local, artisanal bread

When I first came to Woerden I was very excited by the presence in town of an artisanal baker that uses organic flour.

At a time when it's all too common for supermarkets to sell heated up frozen, partially pre-cooked industrial or semi-industrial dough, he is so 'real' that he doesn't even have a proper shop, but sells from the workshop. He's not open every day of the week either, but does make delicious bread, so we have been getting all our bread from him for the last six months.

Bread from this morning, still warm, but as you can see I couldn't resist!

My excitement at finding an artisan that you can actually see make the food, is shared by many. Considerably fewer, however, get excited at the thought of said local artisan using organic flour. Probably few have even noticed I said 'a baker that uses organic flour' and not an 'organic baker'. And what is organic bread anyway?

Expectations and trust

As you go about buying food you have expectations: it must look good and be tasty. For most it has to be cheap, by which they mean affordable*. For some it must be nutritious and/or healthy. Especially if you have enough money to comfortably get by, you probably also want it to be good for the environment. And if you have ever had the time to consider the whole food chain, you likely want it to be fair and healthy for the people that made it for you... but that is too much worrying for most.

Your expectations sadly clash with the economic and survival interests of ALL in the food chain (i.e. insects and other pests) and supply chain (farmers, intermediaries, shopkeepers). It has always been like that. I am told my butcher grandfather had to sneak in the least pretty slices of meat unnoticed, otherwise they would not sell, something that was not affordable.

So my artisan baker meets my criteria: look and taste. He meets the criteria: local (good for the environment) and non-industrial (more nutritious and healthy). I can see all that with my eyes.
Bread has been known to be bulked out with chalk to make it cheaper: that is not something one could see with their own eyes; I take price, and my personal relationship with the baker, as a proxy of quality, so I assume that he doesn't use chalk. I have no guarantee, but I do trust him with that.

Also, in this particular workshop I have seen the sacks of certified organic flour that I trust they use, after having checked. That definitely meets my expectation for healthy food.

I do not really know anything of how the flour got there: I assume that it was grown in a lush field, milled in a postcard-pretty mill (this is the country of pretty mills, right?) by a lovely miller with his stone, and packed hygienically, then shipped safely.
I assume the sacks contain what they say on the label, but I have no guarantee... or do I?

The only way to make sure you know what you get, when the food chain is longer, is to have legally binding definitions and standards.

Legally binding standards

Agricultural and food standards, issued by governments, require growers and producers to follow certain health and safety practices in the growing and processing of food, and to avoid certain ingredients and additives that are known to be poisonous or dangerous.

They cover:

• growing practices and chemical products used in the fields and to raise animals for meat
• processing practices from field to  shop (slaughtering, preserving including additives, packaging, transporting)
• shop hygiene

Every government tends to have their own different standards, except in the EU, where the 28 countries agreed on shared standards to be formalised as European regulation and directives and translated into national law. The EU food standards on what can go into food and food production have been notoriously stricter than, for example, the US standards. They have traditionally been based on what we call the precautionary principle: if a product or practice is not (reasonably) proven to be safe, then better be safe than sorry**.

We generally trust the standards chosen by our own government and upheld by our own people. In Italy people are very proud of their food tradition, in the UK people bang on about having the highest standard in all of Europe - yes, there is nothing to prevent a state in the EU to have better standards than the ones agreed by the 28 states, the law is only meant to set the minimum necessary!

Government standards, however, regulate only what is known to be poisonous or dangerous. Scientifically proven to be poisonous or dangerous*** that is. But science evolves all the time, and what was fine yesterday is found to be dangerous today. There are enormous pressures from economic interests on food standards (as you can imagine) and spot-checks are not as frequent as one might wish, even if they do work, as proven by food 'scandals' ****.

But what happens with those substances or processes that are not yet scientifically proven to be poisonous or dangerous, but may well be found to be so in the future, and are suspected based on precedents?

The 'organic' certifications worldwide have tried to go further than government standards and address the issue of the use of chemicals in the fields, antibiotics in meat production and additives and processing aids in the food supply chain. They uphold minimum use of external and chemical inputs in farming and food production, and require that any new inputs need to be carefully tested before finding their way into the food chain.

The different certification bodies (possibly more than one per country or region and officially vetted by governments) have set their standards and they do keep a certain amount of control on the producers, including through spot checks^. Therefore, organic producers follow tighter rules and have a double chance of checks: the government's and the certification authority's.

It's not a perfect system, but it's better than nothing. Of course there are higher costs involved^^ and not all certifications are equally strict: it's as I mentioned before, a matter of whom you trust (the most). 
As we are all human, I am very conscious that farmers (even the organic ones) can and DO break the rules, as their objective is to keep the crops alive and well so that they can sell them and make a living. So do the other players in the food chain, like processors. They might get caught of course, but they might well be fine. 

Again, it's down to trust, and I trust two chances of controls better than one.

Certified organic flour

My expectation of the flour in those bags is that fewer additives were used during processing, than it would in non-organic flour, and that for the cereals that went into the flour stricter standards (depending on the certification type) were applied on chemical use in the field. Most essentially: no glyphosate.

In fact, nowadays, the great part of non-organic grains are desiccated before harvest with herbicide in order to make the harvesting process easier (especially in countries where the weather is not so sunny as dry stuff sticks to the machinery less than wet stuff). Most often this is glyphosate, a product that is absorbed by the plant (so-called translocated action) and has therefore a high chance of ending up in the flour.

I still have too little vocabulary to research in great detail the use of glyphosate in the Netherlands. but the rates of wheat spraying came out in the Volkskrant the other day: 1.7 kg pesticides per hectare (0.17 g per sqm) on average^^^.

Local flour

I did go on a bit, didn't I? The fact is that in the last few weeks some new bags of flour have started to appear in my lovely baker's workshop. They are from the local mill, and they are not certified organic.

Molen de Windhond, Woerden -1755

Provenance is an issue that is often conflated with the health and sustainability of the product. We often assume that if we buy local flour it will be by local, small farmers, which are assumed to produce wholesome food. 

However, the grains that are milled locally could well be imported, as there is no rule about local flour being from local farmers! In fact, there is no rule to define what 'local' means^^^^, it is just left to our own interpretation. Besides, even if it the grains were from local farmers, there is no guarantee whatsoever that a local, small(ish) farmer does not use 'industrial' farming practices, including the use of pesticides.

Unless it is certified organic, therefore, I would have to check with the miller (who would have to check with the farmer) whether pesticides have been used in the production and processing of the wheat, and then trust them to tell me the truth, and to be consistent over time in their sourcing criteria.

Between the baker and myself

As my baker is not certified organic there are no double checks on the ingredients and the processes he uses: he is bound only by the government's food standards. While he has chosen to use organic flour, at any time he might well switch to the local mill's if he wished so, something that might even make the proudest of localists happier!

But, for me, that means I'll have to ask the question: am I still protected from glyphosate (and other pesticides) in the flour? Having lived in Britain (too long) I don't like to make a fuss, and with my little mastery of Dutch it is really a pain to talk about complex topics, so I'm rather hating this new development!




* 'cheap' is a tricky concept that I may one day talk about
** this is at risk of changing under heavy corporate pressure, and I may write more about it
*** even though they may rely on self-certification by for example the chemical companies themselves on the safety of their own products for a range of complex reasons
**** for example the UK 'horse meat scandal' when horse meat was found in processed food that was supposed to be containing beef or pork. And yes, 'scandals' are proof that rules are upheld, even though people tend to interpret them as failure of the standards
^ this is very similar to the 'fairtrade' certifications, which have made efforts to make the food supply chain fairer by setting stricter standards of fairness than those implemented by local governments, and set checks in place to verify that they are upheld. Fairtrade certifications however are voluntary schemes and not vetted by governments, as far as I'm aware
^^  it is more difficult to produce organically because you need non-standard technologies and possibly more manual labour to replace the use of chemicals. Furthermore you pay yourself to be certified, as it is deemed to be a competitive advantage, so the onus is on you
^^^ which might seem little, but it is chemicals we are talking about, also, chemicals are poisonous to different degrees and they do not always behave as expected: some hormone-disrupting chemicals are thought to be more dangerous in small quantities than in large ones (low-dose effects)
^^^^ this is of course a problem, one small aspect of which the EU countries together have addressed by regulating on the 'protected designation of origin'. The EU is also trying to encourage local supply chains, for example there is a market in my town with local producers that gets EU funding. I buy from the certified organic veg market stall, but they do import veg that are not available locally, even though I can trust them to choose their suppliers more carefully that, say, a supermarket